نگهداری و تعمیرات بخش دوم

بخش دوم

دوستان گلم درود بر شما. در بخش یکم نت را تعریف کردیم و به اختصار اهداف اجرای چنین سیستمی را در یک واحد صنعتی بر شمردیم و با اصطلاحات معمول این سیستم آشنا شدیم . من طوری برنامه ریزی کرده ام که مقاله آموزشی پیش روی شما همانند سایر مطالب آموزشی شکل و هدف تئوریک نداشته باشد بلکه به عنوان یک راهنمای عملی شما را قدم به قدم به سوی طراحی و استقرار یک سیستم نگهداری و تعمیرات کاربردی رهنمون سازد. لذا در یکی دو بخش اول مباحث علمی و تعاریف تئوریک را به اختصار بیان نموده و ذهن ها را برای وارد شدن به کار اجرایی آماده می نمایم ؛ سپس در بخش های بعدی بصورت کاملا اجرایی اقدام به استقرار سیستم نت ، طراحی چک لیست ها، تهیه برنامه زمانبندی، تهیه برنامه روانکاری، تهیه شناسنامه ماشین آلات و ... خواهیم پرداخت. امیدوارم حوصله کنید و قدم به قدم با من همراه بوده و بتوانید در واحدی که در آن مشغول هستید بصورت عملی آنرا اجرا نمایید. اگر چنین رویه ای را در پیش بگیریم شما نیز در حین اجرا به سوالات و موانعی که برخورد می کنید می توانید بیاید و مطرح کنید ، بدین ترتیب به جزوه عملی کاملی دست خواهیم یافت که به یادگار برای جامعه مهندسین و این سایت معظم باقی خواهیم گذارد.
انواع نگرش در باره سرویس ونگهداری
نگرش های متفاوتی در خصوص سرویس و نگهداری ماشین آلات وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از :
· نگهداری و تعمیرات اضطراری یا Emergency Maintenance به اختصار EM: در این روش، تعمیر تجهیز بعد از اولین خرابی به وجود آمده در تجهیز صورت می‌گیرد.
· نگهداری و تعمیرات اصلاحی یا Corrective Maintenance به اختصار CM: در این روش، بعد از بوجود آمدن علائمی از عیب که منجر به توقف تجهیز نشده برنامه ریزی خاصی صورت می‌گیرد تا در زمان مناسب تجهیز رفع عیب شده و به حالت اولیه خود باز گردد.
· نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه یا Preventive Maintenance به اختصار PM: در این روش، نگهداری از تجهیزات در پریودهای زمانی خاص و بر اساس زمانبندی مشخص صورت می‌گیرد
انواع روش های استقرار نت
روش های متنوعی برای استقرار سیستم نت در کارخانه وجود دارد که اگر چه در اصل و هدف با هم تفاوت چندانی ندارند اما در روش اجرا و نگرش تفاوت هایی با همدیگر دارند. روش های معروف و متداول نت به اختصار عبارتند از : 

نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM)

نگهداری و تعمیرات پیشگویانه (PM)

نگهداری و تعمیرات مبتنی بر شرایط (CBM)

نگهداری و تعمیرات مبتنی بر قابلیت اطمینان (RCM)

نگهداری و تعمیرات ناب (Lean maintenance)

نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر (TPM)

نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر ناب (Lean TPM)

نگهداری و تعمیرات مبتنی بر ریسک (RBM)

نگهداری و تعمیرات چابک (Agile Maintenance)

نگهداری و تعمیرات مجازی ((Virtual Maintenance

آنچه که من تجربه کرده ام و در واحدهای صنعتی ایران تا کنون جواب داده است Pm و TPM بوده و این جزوه را نیز بر مبنای آن پیش خواهم برد. 
پیش اقدام:
بعضی از کارهایی که قبل از اجرای سیستم PM باید در کارخانه انجام دهید و به پیش اقدام معروف است در این قسمت بیان می نمایم. سعی کنید آنها را در کارخانه پیاده سازی نمایید و مطمئن باشید که اجرای آنها برای استقرار صحیح نت بسیار حیاتی می باشد.
قانون کایزن – MU3 را اجرا کنید
اولین اقدام در استقرار نت اجرای کایزن است. کایزن نام یکی از مهندسین صنایع بزرگ ژاپنی است که این سیستم را طراحی و مستقر نموده که به دلیل فواید بسیار آن در کل جامعه صنعتی پذیرفته شده و به احترام وی به همین نام معروف گردیده است. MU3 عبارت است سه اقدامی که حرف اول همه آنها MU است که عبارتند از :

MUDA کارهای هزینه زایی که ارزش افزوده ایجاد ننموده و تاثیری در تولید بهتر ندارد حذف کنید.
 MURI : فعالیت های موازی و مشابه را یکپارچه کنید.
 MURA :کارهایی که سطح کیفی و بهره وری سازمان را بالا می برند اضافه کنید.
قانون5S را اجرا کنید
5S یا نظام آراستگی سازمان یکی از مهمترین اقداماتی است که باید در سازمان اجرایی گردد. 
5S سیستمی برای بهسازی و آراستگی محیط کار می باشد. پنج اس فنی است که به منظور برقراری و حفظ فضای کیفیتی در یک سازمان به کار گرفته می شود . مفهوم هر کدام ذیلاً توضیح داده شده است:

Structure  ساماندهی : به کارها و فعالیت های سازمان سامان دهید و رویه مشخصی را برای هر کار تعیین کنید برای ان روش اجرایی بنویسید و به تصویب برسانید و مجریان آنرا تحت اموزش قرار دهید

 Systematize  نظم و ترتیب: در امور تولید،انبار و نت نظم ترتیب خاصی را قایل شده و همه را نسبت به انجام آن مستلزم نمایید

 Sanitize پاکیزه سازی و تمیزی : وسایت و لوازم اضافی را از محیط ها سالن ها و ... جمع آوری کنیدف سیستم مناسبی برای جمع آوری زباله ها و ضایعات طراحی کنید. سیستم تفکیک از مبدا را اجرا کنید. سعی کنید مصرف کاغذ و لوازم مصرفی را تحت کنترل در آورید. محیط را همیشه پاکیزه نگاه دارید

 Standardize استاندارد سازی: همانطور که در ساماندهی گفته شد برای انجام کار ها استاندارد سازی کنید و روش ثابتی را که مبتنی بر استاندارد و کیفیت برتر و بهره ورتر باشد برای انجام کارها طرح ریزی نمایید.

Self discipline انظباط: نظم و انظباط را به کارکنان بیاموزید و اجبار کنید در رفتار و کار از آن پیروی نمایند.

مزایای استقرار پنج اس:

1-     اجرای 5s نسبت به اجرای سایر سیستم ها تا حدودی آسانتر است

2-     نتایج حاصل از آن برای همه قابل مشاهده است

3-     همه یک محیط کار تمیز و منظم را دوست دارند.

4-     در همه جا قابل پیاده سازی است.

5-     زمان جستجو برای یافتن اشیاء کاهش می یابد

6-     سرعت دست یابی افزایش می یابد

7-     عمر ماشین آلات افزایش می یابد.

8-     سلامتی و ایمنی برای کارکنان در محیط کار ایجاد می شود.

9-     تعداد خطاها کاهش می یابد.

10-  همه به طور اتوماتیک منضبط می شوند.

11-  هزینه پیاده سازی آن خیلی کم است.

 

 

توصیه های عمومی برای پیاده سازی 5s

1-     قبل از شروع به کار با مفاهیم آن کاملا آشنا شوید.

2-     باور داشته باشید که پیاده سازی این سیستم به نفع سازمان است.

3-     هدف گذاری نموده و با برنامه کار کنید. اهداف را کوچک انتخاب کنید تا زود نتیجه بدهد و برای حصول هر هدف جایزه بگذارید.

4-     از کارهای ساده تر شروع کنید

5-     محیط کار خود را به چند قسمت (مثلا میز کار، فایل ها، کمد، و ...) تقسیم کنید

6-     هر بار یک قسمت از محیط کارتان را ساماندهی کنید

7-     از قسمتی شروع کنید که دورترین فاصله را با شما دارد

8-     همگان را در کار مشارکت دهید و مجبور کنید برای خود پنج اس را اجرا کند. و از مدیریت بخواهید به کسانی که موفقتر هستند پاداش بدهد

9-     بدون اجازه مدیریت و همکاران وسایل مشترک را تغییر ندهید

10-  هر کاری را شروع کردید تمام کنید بعد سراغ بعدی بروید

11-  فورا تصمیم گیری نموده و کار را بصورت بلا تکلیف رها نسازید

12-  هر کس را مسئول پیاده سازی 5s در رابطه با وسایل و شغل خود بنمایید.
نظافت صنعتی:
نظافت صنعتی یکی از مهمترین پیش شرط های استقرار سیستم نت می باشد. نظافت صنعتی عبارت است از مجموعه فعالیت هایی برای حفظ پاکیزگی دستگاه ها، ماشین ها و ابزا ها . محیط آلوده ، درهم و بر هم، آغشته به گریس و روغن، پر از ضایعات تولیدی که در محیط رها شده اند ، وضع اسف باری را بوجود می آورند که علاوه بر ایجاد سردرگمی، خطر بروز حادثه را افزایش داده و عملا اجرای نت را غیر ممکن می نماید پس برای نظافت صنعتی کارهای زیر را انجام دهید.

1-     برای زمان و روش نظافت هر دستگاه یا ابزار روش اجرایی و چک لیست تهیه نموده به تصویب رسانیده و ابلاغ کنید.

2-     اپراتور و مسئول هر دستگاه یا ابزار را تحت آموزش چگونگی نظافت دستگاه قرار دهید.

3-     سیستم معین و مشخص و زمان بندی شده ای را برای جمع آوری ، بسته بندی و انتقال ضایعات تولیدی و غیر تولیدی تهیه و اجرا کنید.

4-     نیروهای تعمیراتی را موظف کنید پس از انجام کار تعمیراتی خود، ابزارهای را جمع آوری کنند، ضایعات را جمع آوری کنند، دستگاه را از هر نوع الودگی تمیز نمایند.

5-     برنامه منظمی را تهیه کنید تا یک ربع زودتر قبل از پایان شیفت کاری دستگاه خاموش شده و توسط اپراتور تمیز و پاکیزه گردیده و برای کار فردا آماده و نظافت گردد. 
توجه: به مدیریت اثبات کنید که این پانزده دقیقه زودتر متوقف کردن و نظافت دستگاه از حجم تولید کم نخواهد کرد بلکه با پیشگیری از خرابی و حادثه در نهایت و در مجموع تولید را افزایش خواهد داد. این هنر مهندسی و مدیریتی شماست که مدیریت ارشد را همراه و موافق خود نموده و به او بقبولانید که سیستم های علمی مهندسی هزینه نیستند بلکه سرمایه گذاری هستند. مدیران ارشد عموما فقط هزینه و پول را ملاک قرار می دهند و هر آنچه که برای آنها نفع اقتصادی داشته باشد از آن حمایت می کنند پس با آنها با زبان خودشان حرف بزنید و با آمار و ارقام و جدول و نمودار به آنها اثبات کنید که با اجرای اینگونه سیستم ها توقفات کم می شود، مصرف انرژی کم می شود، بهره وری بالا می رود، زمان بیکاری پرسنل کم می شود، مصارف تحت کنترل در می آید، ضایعات محدود می شود و همه اینها یعنی کم شدن هزینه و بالا رفتن سود، کم شدن قیمت تمام شده و بالا رفتن توان رقابت در بازار. وقتی با چنین ادبیاتی با مدیر ارشد صحبت کنید حتما امکانات لازم را در اختیار شما می گذارد اما اگر هر ادبیات دیگری را برگزینید موفق نخواهید بود. مهندس حد فاصل بین کارگران و کارکنان و مدیران ارشد هستند. یک مهندس موفق کسی است که با کارگر بتواند با زبان و ادبیات خودش حرف بزند و با مدیران با زبان و ادبیات خودشان. اگر هم از کارگران و پرسنل حمایت و حرف شنوی می خواهید هم از مدیران ارشد ؛ نحوه حرف زدن با هر کدام را بیاموزید. البته برای اینکه فورمن ها از شما حرف شنوی داشته باشند حتما باید به آنها ثابت کنید که کارتان را بلدید. اصولا تکنسین ها و فورمن ها تصور می کنند مهندس ها نیروهایی هستند که فقط درس خوانده اند و کار بلد نیستند و عموما از مهندسین حرف شنوی ندارند مگر اینکه به آنها اثبات شود که کار را بلد هستید. آنها حتما شما را می آزمایند. موردی را به عمد می گویند بلد نیستند تا سطح شما را بسنجند. در چنین مواردی آستین ها را بالا بزنید و به خوبی کار را عملا انجام دهید. چند بار آنها را متقاعد کردید که به کار مسلط هستید کم کم شما را به جمع خود راه می دهند و از شما حمایت می کنند. تازه بعد از آن مشکلات شما شروع می شود. آنها برای رقابت بین خود نزد شما می آیند از خود تعریف می کنند و از دیگران انتقاد. با آرامش و لبخند همه حرف های همگی آنها را گوش بدهید و تایید کنید. اصلا نیازی نیست به او بگویید که درست نمی گوید . همه را تایید کنید اما مراقب باشید که به هیچ عنوان بر حسب حرف یکی پشت سر یکی دیگر تصمیم گیری نکنید. بعد از اینکه چندین بار اجازه دادید افرادی که پشت سر گو هستند نزد شما حرف بزنند و اعتماد همگی را جلب کردید و حتما حتما بر اساس آنها عمل نکردید در دفعات بعدی تا کسی خواست حرف کسی را نزد شما بگوید بلافاصله بدون رودربایستی به طرف مقابل تلفن کنید و آنها را با هم روبرو کنید. حتی اگر یکی از طرفین ناراحت شود. چند بار که اینکار را کردید کم کم یاوه گویان از دور شما پراکنده می شوند و متوجه می شوند که با شانتاژ و پشت سر گویی، لابی گری و دروغ پردازی نمی توانند شما را اغفال کنند. خیلی مهم است که جو موجود کارگری ایران را ما مهندسین اصلاح کنیم. متاسفانه جو خیلی مسموم است و خیلی به اصطلاح زیرآب زنی وجود دارد. ما باید دست به دست هم بدهیم و این عادت بد را از کارخانه ها بزداییم. تنها روشش هم این است که افراد را با هم روبرو کنید و اجازه ندهید کسی نزد شما بد گویی کند و مخصوصا اینکه بر اساس این حرف ها تصمیم نگیرید و قبلا با کسی که در موردش حرف زده شده حتما گفتگو نموده و حرف های او را هم بشنوید.

6-     کف سالن را کف پوش مناسب بیاندازید، نیروهای خدماتی را موظف کنید که بطور دائم آنرا نظافت کنند جاهای بی خطر را خاک گیری نمایند، شیشه ها را تمیز کنند.

7-     دور تا دور سالن را از وسایل اضافی خالی نمایید و اگر ابزارها یا وسایلی هستند که باید باشند، قفسه بندی نموده و آنهارا ساماندهی نمایید.

8-     اگر لوازم و وسایلی هست که لاجرم در جایی دپو شده است آنهارا منظم بچینید، دور آنرا نوار بکشید و یک تابلو جلوی آن نصب کنید تا مشخص باشد که تحت کنترل است.

9-     درب تابلوهای برق را همیشه بسته نگاه دارید، جلوی آن کف پوش عایق بیاندازید و مراقب باشید نشانگر های آن همیشه درست نشان می دهند و سیستم ارت حتما به آنها متصل است.

10-  در فواصل کوتاه از سطل های زباله تفکیک از مبدا استفاده کنید و اجازه ندهید محیط آلوده باشد.

11-  سرویس های بهداشتی را به هر نحو که می توانید از محیط جدا کنید و حتما همیشه پاکیزه نگاه دارید و از سیستم تهویه مناسب استفاده نمایید.

12-  کارکنان را مجبور کنید از لباس های کار متحد الشکل استفاده کنند، کفش کار بپوشند و بخاطر مهارت و سابقه بالا از این قوانین چشم پوشی ننمایند.

13-  کاغذ ها، اسناد، نقشه ها و ... را در کمد ها و فایل ها رها ننموده و حتما زونکن هایی را برای این منظور تهیه کنید و اسناد را فهرست بندی نمایید.

14-  اپراتورها و نیروهای فنی را آموزش دهید که چطور دستگاه های در حال کار را بدون خطر نظافت نمایند و نظافت اینگونه موارد را به نیروهای خدماتی نسپارید.

15-  پس از روانکاری دستگاه ها حتما آنها را نظافت کنید و نگذارید آلوده به روغن و گریس باقی بمانند.

16-  یک نکته مهم را که پس از سالها تجربه به آن رسیده ام در نظر داشته باشید. هر کاری کنید و هر قانونی که توصیب کنید کارکنان نان و چای خود را میخورند و سیگار خود را می کشند پس آن را بجای ممنوع کردن که باعث پنهان کاری و اتلاف وقت بیشتر می گردد ساماندهی نموده و تحت کنترل در آورید. هیچ چاره دیگری ندارید. زمان ها و مکان مناسب و تحت کنترلی را برای این امور اختصاص دهید و از قوه قهریه استفاده نکنید. همچنین اگر نیرویی به چیزی نیاز داشت و یا خواست چیزی را از شرکت خارج کند سازوکاری را برایش در نظر بگیرید تا با مکاتبه بتواند آنرا خارج کند وگر نه مطمئن باشید بصورت پنهانی آنرا بیرون خواهد برد و هیچ کاری از دست شما بر نخواهد آمد. این دو نکته مهم را همیشه به خاطر داشته باشید و آنها را مدیریت کنید.
اینکه من درباره این موضوعات به اختصار صحبت نموده ام و توضیح و تفصیل نداده ام ذلیلش این است که ارتباط مستقیم با هدفم ندارد و شما به راحتی می توانید به منابع لازم در خصوص آنها دسترسی پیدا کنید از طرفی با مشاهده عناوین خودتان پی می برید که هدف چیست و خیلی پیچیده نیست که برایش وقت بگذاریم به همین خاطر فقط توصیه می کنمانها را اجرا کنید و توضیحات بیشتری نمی دهم. ولی حقیقتا برای استقرار نت موفقاجرای آنها الزامی است و نتیجه آنرا بعدا بصورت عملی مشاهده خواهید نمود.